İstiridye mantarı yetiştiriciliğinde başarılı bir sonuç elde etmek için kaliteli bir kompost (substrat) üretimi çok önemlidir. İstiridye mantarı, lignoselülozik materyaller üzerinde büyür, bu yüzden kompostun temel malzemesi genellikle saman, talaş veya pamuk artıkları gibi organik maddelerden oluşur. Kompostun amacı, mantar miselinin büyümesi için uygun bir besin ortamı sağlamaktır.

İstiridye Mantarı İçin Kompost Üretim Aşamaları:

1. Hammaddelerin Seçimi

İstiridye mantarları genellikle aşağıdaki hammaddelerden üretilen kompost üzerinde büyütülür:

Buğday veya arpa samanı: En yaygın kullanılan materyaldir.
Pamuk artıkları: Lifli yapısı sayesinde iyi bir kompost oluşturur.
Talaş: Sert ağaç talaşı mantarın iyi büyümesi için uygundur.
Mısır sapları: Alternatif olarak kullanılabilir.
Kahve atıkları: Geri dönüşümlü malzeme olarak mantar yetiştiriciliğinde kullanımı yaygındır.

2. Hammaddelerin Hazırlanması

Saman veya diğer organik malzemeler küçük parçalara bölünmelidir (yaklaşık 3-5 cm boyutlarında).
Materyaller suya batırılarak nemlendirilmeli ve iyice ıslatılmalıdır. Kompostun nem oranı %65-75 olmalıdır. Fazla suyu süzmek önemlidir, çünkü aşırı su mantarın büyümesini engelleyebilir.

3. Pastörizasyon veya Sterilizasyon

İstiridye mantarı kompostu, zararlı bakteri, mantar ve diğer mikroorganizmaları öldürmek için pastörize veya sterilize edilmelidir:

Pastörizasyon: Bu işlem genellikle sıcak su veya buhar kullanılarak yapılır. Kompost, 60-70°C arasında 6-8 saat ısıtılır. Bu, zararlı patojenlerin ölmesini sağlar.
Sterilizasyon: Küçük ölçekli üretim için sterilizasyon gerekmez, ancak tam sterilizasyon için 120°C’de yaklaşık 1-2 saat buharla sterilize edilmesi gerekebilir. Bu yöntem, özellikle mantar sporlarının başarılı bir şekilde kolonize edilmesi için çok önemlidir.

4. Soğutma ve Aşılamaya Hazırlık

Kompost, pastörizasyon veya sterilizasyon işlemi tamamlandıktan sonra soğutulmalıdır. Sıcaklığı 25-30°C’ye düştüğünde, mantar miseli aşılaması yapılabilir. Eğer kompost çok sıcakken misel eklenirse, mantar sporları zarar görebilir.

5. Misel Aşılama

Kompost soğuduktan sonra, istiridye mantarı miseli (tohum) komposta eklenir. Misel, genellikle tahıl bazlı bir taşıyıcı üzerinde bulunur. Misel, kompostun tümüne eşit bir şekilde dağıtılmalıdır.
Aşılama sonrası kompost, genellikle plastik torbalara veya bloklara doldurularak mantarın büyüme süreci başlatılır.

6. Kompostun İnkübasyonu

Aşılama işleminden sonra kompost, mantar miselinin kompostu kolonize etmesi için karanlık bir ortamda yaklaşık 2-3 hafta bekletilir. Bu süreçte sıcaklık 20-24°C arasında tutulmalı ve yüksek nem oranı sağlanmalıdır (%90-95). Misel, kompostu tamamen kolonize ettikten sonra tünel sistemlerine veya üretim odalarına taşınır.

7. Mantar Üretim Aşaması

Kolonize olmuş kompost, uygun sıcaklık, nem ve havalandırma koşulları sağlanarak üretim odalarında tutulur. Mantarlar genellikle ilk 7-10 gün içerisinde oluşmaya başlar ve 2-3 hafta içinde hasat edilecek boyuta ulaşır.

Kompostun Kalitesini Artırmak İçin Tavsiyeler:

PH Ayarı: İstiridye mantarı yetiştiriciliği için kompostun pH seviyesi genellikle 6-7 arasında olmalıdır. pH’ı dengelemek için kireç veya alçı gibi maddeler kullanılabilir.
Besin Takviyesi: Kompostun besin değerini artırmak için pamuk tohumu küspesi, soya unu gibi organik materyaller eklenebilir.
Hijyen: Tüm süreç boyunca hijyenik koşullar sağlanmalı, kontaminasyonu önlemek için uygun sterilizasyon yöntemleri kullanılmalıdır.

Bu süreçleri doğru bir şekilde takip ederek kaliteli ve verimli istiridye mantarı yetiştirme için uygun bir kompost hazırlanabilir.